عیب است صاحب موتورسیکلت انژکتوری باشید، اما اسم دیاگ زدن یا دیاگ موتورسیکلت به گوشتان نخورده باشد. دستگاه دیاگ یکی از روش‌های ساده عیب‌یابی موتورسیکلتهای انژکتوری است که معمولاً کمترین خطا را در شناسایی ایرادهای مدار برق و عملکرد انجین دارد. برای آشنایی بیشتر با دیاگ موتورسیکلت های انژکتوری و کارکرد آن با ما در باشگاه موتورسواران ایران همراه باشید.
عناوین این مطلب
- دیاگ موتورسیکلت چیست؟
- دستگاه دیاگ موتورسیکلت چیست و چگونه کار می‌کند؟
- انواع شیوه‌های دیاگ موتورسیکلت
- طرز کار با دستگاه دیاگ و مراحل دیاگ زدن موتورسیکلت
- مزایای استفاده از دستگاه دیاگ موتورسیکلت
- هزینه دیاگ زدن موتورسیکلت
- علت وصل نشدن دستگاه دیاگ به موتورسیکلت
- نکات انتخاب بهترین دستگاه دیاگ
دیاگ موتورسیکلت چیست؟
موتورسیکلتهای امروزی به ECU مجهز هستند که مانند مغز، فرمان همه‌چیز را در دست دارد و آن را کنترل می‌کند. مزایای این سیستم، بی‌شمار است که ساده کردن روند عیب‌یابی موتورسیکلت یکی از مهم‌ترین آنها محسوب می‌شود.
دیاگ موتورسیکلت یا دیاگ زدن موتورسیکلت به‌معنای اجرای عملیات عیب‌یابی توسط دستگاه دیاگ است.
دستگاه دیاگ موتورسیکلت چیست و چگونه کار می‌کند؟
دستگاه دیاگ قطعه‌ای الکترونیک است که شکل آن می‌تواند به سادگی آمپرسنج یا حتی تبلت باشد. این قطعه توسط سوکت به موتورسیکلت متصل می‌شود و پس از انتخاب مدل، کار خود را شروع می‌کند. این دستگاه می‌تواند به‌سادگی همه اطلاعات مربوط به خطای موتورسیکلت رو از کامپیوتر برداشت و با ارائه به متخصص، به پیدا کردن ریشه مشکل کمک کند.
سوکت مخصوص اتصال دستگاه دیاگ، بسته به مدل موتورسیکلت می‌تواند کنار انجین یا کابین داخلی موتورسیکلت باشد. کافیست دستگاه را به موتورسیکلت متصل کنید تا لیست امکاناتی که این ابزار در اختیارتان قرار می‌دهد را روی صفحه آن مشاهده کنید.
این دستگاه به گزینه پاک کردن خطا هم مجهز است. درواقع تمام خطاها و مشکلاتی که با استفاده از نرم‌افزار قابل حل باشند، توسط دستگاه دیاگ رفع خواهند شد. اگر خطایی بعد از اجرای این دستور همچنان به جای خود باقی بود، یعنی مشکل سخت‌افزاری است و باید نسبت به تعمیر یا تعویض قطعه اقدام کرد.
با استفاده از این دستگاه می‌توانید لیست خطاهای دائم یا موقت اتومبیل را مشاهده و نسبت به رفع آن اقدام کنید. به‌این‌ترتیب دیگر نیازی به باز کردن انجین موتورسیکلت و چک کردن قطعات آن به‌صورت دائمی وجود ندارد و روند عیب‌یابی بسیار ساده، کوتاه و کم‌هزینه‌تر خواهد شد.
انواع شیوه‌های دیاگ موتورسیکلت
متخصصان به سه روش عیب‌یابی موتورسیکلت از طریق دیاگ را انجام می‌دهند. در هر سه مورد، اتصال به موتورسیکلت به وسیله رابط OBD2 برقرار می‌شود.
- دستگاه‌های کامل عیب‌یابی با مانیتور مخصوص به خود
- عیب‌یابی از طریق نرم‌افزارهای قابل نصب روی لپ‌تاپ یا کامپیوتر
- به وسیله برنامه‌های قابل نصب روی موبایل
دستگاه دیاگ با مانیتور مخصوص
این نوع از دیاگ موتورسیکلت، معمولاً اندازه یک تبلت معمولی‌اند و به مانیتوری مجهز هستند که مستقیماً می‌توان با آنها به عیب‌یابی و رفع عیب اقدام کرد.
معمولا این نوع از دستگاه دیاگ بهترین عملکرد را در مقایسه با دستگاه‌های همرده دارند. آنها همچنین گران‌ترین نوع این دستگاه‌ها هستند.
اگر می‌خواهید به طور حرفه‌ای وارد کار عیب‌یابی موتورسیکلت و به ویژه ECU شوید، ما نه تنها به شما پیشنهاد خرید یک دستگاه کامل را می‌کنیم، که برای بهتر شدن نتیجه کار، پیشنهاد تهیه یک لپ‌تاپ نسبتاً به روز را هم داریم.
دیاگ به وسیله برنامه‌های کاربردی نصب شده روی لپ‌تاپ یا کامپیوتر
گاهی می‌توان عمل دیاگ زدن موتورسیکلت را با استفاده از نرم‌افزارها و اپلیکیشن‌های مخصوصی که روی گوشی و لپ‌تاپ نصب می‌شود انجام داد.
به این ترتیب می‌توانید لپ‌تاپ را با استفاده از WLAN و آداپتور OBD2 به موتورسیکلت نصب کنید تا فرآیند عیب‌یابی انجام شود.
دیاگ با اپلیکیشن‌های گوشی هوشمند
اگر شما در خانواده بیش از یک موتورسیکلت دارید و از آن دسته افرادی هستید که علاقه دارید تا جای ممکن، خودتان شناسایی و حل مشکلات موتورسیکلت را انجام دهید، بهترین پیشنهاد ما به شما استفاده از این شیوه عیب‌یابی است.
امروزه اپلیکیشن‌های زیادی مخصوص اندروید و آی‌او‌اس طراحی شده‌اند که امکان دیاگ زدن را فراهم می‌کنند.
استفاده از این روش، مزایایی دارد که از جهاتی آن را برتر از سایر شیوه‌ها کرده است.
اولین و احتمالا مهم‌ترین مزیت این روش، قیمت مناسب و اقتصادی آن است.
مزیت دوم، امکان به‌روزرسانی ساده اپلیکیشن و کدهای خطاست. معمولا توسعه‌دهندگان این اپلیکیشن‌ها به‌صورت مداوم برنامه خود را به‌روز می‌کنند و این مزیت به شما کمک می‌کند همیشه به‌روز بمانید.
استفاده آسان از این اپلیکیشن‌ها، سومین مزیت این روش محسوب می‌شود. فرایند کار دیاگ زدن موتورسیکلت با این روش اصلا پیچیده نیست. کافیست از بلوتوث و آداپتور OBD2 استفاده کنید تا به سادگی کار انجام شود.
طرز کار با دستگاه دیاگ و مراحل دیاگ زدن موتورسیکلت
1) اتصال دستگاه دیاگ به کامپیوتر موتورسیکلت
استفاده از دستگاه دیاگ به معنای واقعی کلمه به سادگی وصل کردن یک دستگاه معمولی و روشن کردن آن است. مسئله اصلی این است که باید پورت مناسب را پیدا کنید و نحوه کار با دستگاه را بدانید.
برای اینکار، باید ورودی OBD2 موتورسیکلتی خود را پیدا کنید؛ این ورودی معمولا جایی نزدیک جعبه فرمان یا زیر آن قرار دارد.
البته این درگاه در بعضی مدل‌ها سمت سرنشین یا جایی اطراف کنسول مرکزی است. برای یافتن محل دقیق و آشنایی بیشتر بهتر است که دفترچه راهنمای موتورسیکلت را بررسی کنید. حتماً قبل از وصل کردن ابزار اسکن موتورسیکلت به خروجی OBD2، موتورسیکلت را خاموش کنید.
به طور کلی، دستگاه‌های دیاگ، داده‌ها را از درگاه عیب‌یابی (OBD2) داخل موتورسیکلت دانلود می‌کنند. این درگاه که به صورت استاندارد در تمام خودرهای تولید شده در بازار جهانی وجود دارد، به شما این امکان را می‌دهد که تقریباً به هر خطایی که کامپیوتر مرکزی شناسایی کرده است، دسترسی داشته باشید. برای دسترسی به اطلاعات باید کمی تنظیمات را دستکاری کنید.
بعد از اتصال کانکتورهای انتهایی دستگاه دیاگ به درگاه OBD2، حتما مطمئن شوید که اتصال پایدار و محکم است. تنها در این صورت دستگاه دیاگ می‌تواند با ECU موتورسیکلت ارتباط برقرار کند.
موتورسیکلت را روشن کنید. البته اگر پیشرانه موتورسیکلتی شما کدهای موتورسیکلت را ذخیره می‌کند، به این کار نیاز ندارید. معمولا برای اینکه کامپیوتر مرکزی بتواند سلامت پیشرانه را در درست کنترل کند، باید استارت بزنید و انجین را تا انتهای کار روشن نگه دارید.
2) دانلود کدها
کلید طلایی فرایند تشخیص ایراد، کدهای خاصی است که موتورسیکلتی شما هنگام عیب‌یابی نشان می‌دهد. دستگاه دیاگ می‌تواند این کدها را دانلود کند، بخواند و به این ترتیب، مواردی را که دچار نقص هستند یا به درستی کار نمی‌کند، تشخیص دهد. برای خواندن کدها باید این مراحل را طی کنید:
- دستگاه دیاگ را روشن کنید: بیشتر ابزارها دکمه پاور ساده‌ای روی دستگاه دارند. اگر دستگاه عیب‌یاب با قابلیت بلوتوث دارید و به طور خودکار روشن نشد، دستگاه را از جایی که به درگاه وصل می‌شود، روشن کنید.
- وارد بخش اسکن یا عیب‌یابی شوید: البته بعضی از دستگاه‌ها پس از اتصال به‌صورت خودکار فرایند خواندن کدهای موتورسیکلت را شروع می‌کنند. به‌صورت کلی باید برای شروع عیب‌یابی، وارد بخش جستجو یا اسکن در دستگاه شوید. بهتر است که برای شروع کار بررسی، گزینه شناسایی خودکار ECU موتورسیکلت را بزنید تا دستگاه متناسب با هر ECU خاص، اقدام به عیب‌یابی کند.
- داده‌ها را ثبت کنید: معمولاً در عرض چند ثانیه پس از اتمام اسکن، هر مشکل یا کد خطای خاصی که دستگاه شناسایی کند، نمایش داده می‌شود. اگر دستگاه توضیح دقیقی درباره معنی کد خطا به شما نداد، به آن کدها توجه کنید. بعضی از دستگاها کدها را برای شما ذخیره و بعضی دیگر آن را در رایانه یا وب‌سایت مختص به خواندن کدهای خطا دانلود می‌کنند یا بلافاصله پس از نمایش، توضیحات مختص به هر کد خطا را نمایش می‌دهند. نکته دیگر اینکه اگر به هر دلیلی نمی‌خواهید چراغ چک پیشرانه روشن بماند، می‌توانید با استفاده از دستگاه دیاگ، خطای ایجاد شده را پاک کرده و در نتیجه چراغ چک را خاموش کنید.
3) خواندن کدها
اگر بار اولی است که دیاگ زدن موتورسیکلت را امتحان می‌کنید، احتمالا نتوانید معنای درست کدهای خطا را متوجه شوید. البته این مسئله کاملا طبیعی است. شما برای درک تمام کدها، به کدخوان نیاز دارید تا هر کد خطا را به کلمات ساده و قابل فهم تبدیل کند. راهکارهای زیر در درک ساده‌تر کدهای خطا به شما کمک می‌کنند:
- جستجوی آنلاین برای کد خطا: با جستجویی ساده و نوشتن کد در قسمت جستجوی مرورگر، می‌توانید به سادگی اطلاعات مورد نیاز خود را به دست بیاورید.
- استفاده از نرم‌افزارهای تخصصی: راه دیگر این است که از نرم‌افزارهای تخصصی استفاده کنید. بعضی از برنامه‌های کامپیوتری می‌توانند کد خطا را از ابزار تشخیص دانلود کنند و اطلاعات به دست آمده را مستقیماً از دستگاه یا رایانه بخوانند.
- خواندن مستقیم اطلاعات از دستگاه دیاگ: ابزارهای عیب‌یاب حرفه‌ای، توضیحات هر کد خطا را روی صفحه دستگاه به شما ارائه می‌دهند.
4) رفع خطا با دستگاه دیاگ
پس از تشخیص خطا و به‌دست آوردن اطلاعات اولیه، نوبت به رفع عیب می‌رسد. این مرحله به سطح مهارت و توان شما بستگی دارد.
اگر به اندازه‌ای در تعمیر موتورسیکلت و برق آن متبحر هستید که بتوانید مشکلات آن را حل کنید، کارتان بسیار ساده خواهد بود. خودتان دست به آچار شوید و مشکل پیش آمده را رفع و رجوع کنید تا نیازی به تعمیرگاه و نظرات متخصصین نداشته باشید.
البته این نکته را در ذهن داشته باشید که کدها، الزاما به معنای وجود مشکل در همان قطعه نیست و گاهی ریشه مشکل از جایی دیگر است. این نکته فقط با مهارت و تجربه به دست می‌آید.
مورد بعدی اینکه همیشه دستگاه‌های دیاگ، مورد مناسبی برای حل مشکل به وجود آمده نیستند و برای حل مشکل به شیوه بهتر، به دستگاه‌های بیشتر و مجهزتری نیاز است (مانند پروگرامر یا تستر ECU).
در شرایط کمبود ابزارهای تخصصی تعمیر و یا دانش ناکافی نسبت به مشکلات موتورسیکلت، مراجعه به کارشناس خبره، بهترین و هوشمندانه‌ترین راه خواهد بود.
دستگاه دیاگ چه مشکلاتی را شناسایی و چه مشکلاتی را شناسایی نمی‌کند؟
تست دیاگ موتورسیکلت می‌تواند مشکلات پیشرانه، گیربکس، سیستم اگزوز، ترمزها و همچنین مشکلات عملکرد انژکتور سوخت، جریان هوا و مایع خنک‌کننده، کوئل‌های احتراق و دریچه گاز را نشان دهد.
دستگاه دیاگ چه پارامترهایی را بررسی می‌کند؟
مؤلفه‌هایی که از طریق دیاگ زدن موتورسیکلت قابل دستیابی هستند، بسته به نوع موتورسیکلت و مدل عیب‌یاب می‌تواند باشند. هرچه موتورسیکلت پیشرفته‌تر باشد، پارامترهای بیشتری نیز برای نمایش وجود خواهد داشت. به‌صورت کلی مهم‌ترین پارامترهایی که در دیاگ موتورسیکلت نمایش داده می‌شوند، عبارت‌اند از:
دور انجین، ولتاژ باتری، استپر انجین، گشتاور انجین، سرعت موتورسیکلت، سرعت فن انجین، دمای آب رادیاتور، وضعیت جعبه دنده، زمان شارژ کویل، ولتاژ سنسور اکسیژن، وضعیت سیستم تهویه،، ولتاژ و زاویه دریچه گاز، درصد شیر برقی کنیستر، وضعیت ترموستات ورودی کولر، وضعیت سیستم کنترل آلودگی هوا، فشار و دمای هوای ورود به منیفولد، زمان و وضعیت پاشش سوخت از انژکتورها.
مزایای استفاده از دستگاه دیاگ موتورسیکلت
مزیت اصلی عیب‌یابی به وسیله دستگاه دیاگ موتورسیکلت این است که می‌تواند به سرعت و با دقت مشکلات را شناسایی کند؛ به طوری که زمان تعمیر موتورسیکلت به‌صورت چشمگیری کاهش پیدا می‌کند.
این یعنی هزینه تعمیر و استفاده از نیروی ماهر به حداقل می‌رسد و موتورسیکلتی شما زمان کمتری را در تعمیرگاه سپری خواهد کرد.
این مزیت به ویژه برای مشاغل مرتبط با حمل و نقل عمومی که به یک ناوگان موتورسیکلتیی قابل اعتماد نیاز داشته و نمی‌توانند موتورسیکلتی خود را برای مدت طولانی در تعمیرگاه نگه دارند، بسیار مهم است.
از طرفی می‌توان تعمیرات جزئی موتورسیکلت را به سرعت و با کارآمدی بهتری انجام داد و به این ترتیب مشکلات کوچک به آسیب‌های گسترده و هزینه‌های بالای تعمیر تبدیل نخواهند شد.
تست عیب‌یابی با دستگاه دیاگ مقرون‌به‌صرفه‌ترین و کارآمدترین راه برای تشخیص مشکل در سیستم موتورسیکلتست.
آیا دیاگ در همه موتورسیکلتها قابل استفاده است؟
تمام موتورسیکلتهایی بنزینی تولید شده از سال ۲۰۰۱ (۱۳۸۰) به ورودی OBD یا OBD2 مجهز هستند. سیستم‌های OBD از دهه ۱۹۹۰ در تلاش برای رسیدن به استانداردهای آلودگی هوا ابداع و سیستم‌های OBD2 از سال ۱۹۹۴ به منظور استانداردسازی کدها به بازار معرفی شدند.
هر نوع سیستم OBD ارتباط مکانیک‌ها و مالکین موتورسیکلت را به تمام ECUهای موجود در موتورسیکلت، آسان‌تر می‌کند. البته بسته به مدل، نوع و سال موتورسیکلت، ممکن است حتی به کابل نیز برای اتصال به سیستم OBD نیاز نداشته باشید.
موتورسیکلت چه زمانی به دیاگ زدن نیاز دارد؟
تصور عموم بر این است که روشن شدن چراغ چک موتورسیکلت به معنای آن است که موتورسیکلت به دیاگ زدن نیاز دارد.
حتی گاهی بعضی از مالکین موتورسیکلت با روشن شدن این چراغ هم به دیاگ زدن راضی نمی‌شوند. نکته این است که برای اجرای تست دیاگ یا مراجعه به تکنسین دلایل دیگری هم وجود دارد.
به وجود آمدن هر مشکل در کارکرد پیشرانه، جعبه دنده، سیستم انتقال قدرت، سیستم اگزوز و غیره، به این معناست که باید موتورسیکلت را به متخصص نشان دهید.
هزینه دیاگ زدن موتورسیکلت
صرف اتصال دستگاه دیاگ، خواندن پارامترها و دریافت کدهای خاص هر بخش از موتورسیکلت و عملگرها هزینه خاصی ندارد. اما اینکه خطاهای ثبت شده چقدر مهم باشد و برای حل آنها چه اقداماتی انجام داد، می‌تواند تعیین‌کننده هزینه دیاگ زدن موتورسیکلت باشد.
گاهی مشکل به سادگی رفع خطای ECU است که صرفا با کلیک روی برنامه انجام می‌شود. اما گاهی این مشکلات ناشی از خرابی قطعات است که طبیعتا انجام آن هزینه بیشتری خواهد داشت.
علت وصل نشدن دستگاه دیاگ به موتورسیکلت
موارد زیر از اصلی‌ترین دلایل وصل نشدن دستگاه دیاگ به موتورسیکلت هستند:
- دلایل نرم‌افزاری: گاهی نرم‌افزار ECU دچار ایراد می‌شود یا اصطلاحاً بهم می‌ریزد که در نتیجه آن دستگاه عیب‌یاب نمی‌تواند به کامپیوتر متصل شود و آن را بخواند.
- دلایل سخت‌افزاری: تمام یونیت‌های تعبیه شده در موتورسیکلت، به ویژه ECU، از طریق آیسی مخصوص به دستگاه دیاگ متصل می‌شود. هر خرابی در آیسی و سایر مدارهای متصل به آن، منجر به عدم اتصال به دستگاه خواهد شد.
- قطعی کابل عیب‌یاب موتورسیکلت: موقع اتصال کابل دیاگ به ورودی OBD2 حتماً از اتصال کامل و محکم مطمئن شوید. اگر کابل کامل به درگاه وصل نشود، دستگاه دیاگ نخواهد توانست کامپیوتر را بخواند.
- ایجاد اختلال در مدار دستگاه دیاگ موتورسیکلت: در بعضی شرایط، خود دستگاه دیاگ دچار ایراد می‌شود و درنتیجه نمی‌تواند به ECU متصل شود.
نکات انتخاب بهترین دستگاه دیاگ
با توجه به تنوع زیاد در مدل‌های دستگاه‌های دیاگ موتورسیکلت، معرفی مدلی خاص به‌عنوان بهترین نوع، کاری بسیار دشوار است. درمجموع مؤلفه‌هایی وجود دارند که با درنظر گرفتن آنها می‌توانید دستگاه مناسبی خرید.
- ثابت یا سیار بودن دستگاه دیاگ
- معتبر بودن برند دستگاه دیاگ
- ضمانتنامه و خدمات پس از فروش
- مقاومت در برابر ضربه
نکات پایانی درباره دیاگ زدن موتورسیکلت
در آخر باید اضافه کنیم که دیاگ زدن موتورسیکلت را جدی بگیرید. صرفاً این کار را پس از به وجود آمدن مشکل و یا روشن شدن چراغ چک انجام ندهید. سعی کنید دیاگ زدن موتورسیکلت را مانند سرویس‌های دوره‌ای انجام دهید چون ایجاد اختلال در یکی از اجزای انجین یا سایر بخش‌ها، تنها با خواندن کدهای خطا توسط دستگاه دیاگ مشخص خواهد شد.
منبع: باشگاه موتور سواران ایران
