آشنایی با سنسور دور موتور در موتورسیکلت های انژکتوری

سنسور دور موتور یا سنسور موقعیت میل لنگ (Crankshaft position sensor) که Engine Speed Sensor یا ESS نیز نامیده می شود یک قطعه الکتریکی نسبتاً مدرن در موتورهای درون سوز است که داده های موقعیت مکانی پیستون و سرعت دورانی میل لنگ را بدست می آورد. این داده ها به قسمتی به نام واحد فرمان موتور منتقل شده و موتور از آنها برای مدیریت زمان در سامانه جرقه زنی و دیگر فرایندها استفاده می کند.در نسل قبلی موتورسیکلت ها قبل از اینکه حسگر موقعیت الکتریکی مورد استفاده قرار گیرد ، دلکو وضیفه تنظیم زمان جرقه زنی را در موتور بر عهده داشت. در ادامه با من حمید حساس در سایت باشگاه موتورسواران ایران همراه باشید تا بیشتر با با سنسور دور موتور در موتورسیکلت های انژکتوری آشنا گردید.

این سنسور ممکن است در جلوی موتور و نزدیکی پولی میل لنگ یا در قسمت عقب موتور روی پوسته کلاچ و در نزدیکی فلایویل قرار گرفته باشد که وضعیت میل لنگ را نسبت به نقطه مرگ بالا تعیین و علائم را به ای سی یو ارسال میدارد.ECU برای پاشش صحیح و جرقه صحیح از این علائم استفاده می کند.

وظایف سنسور دور موتور یا سنسور موقعیت میل لنگ:

- اعلام حرکت فلایویل به ECU که می تواند منتج از انجام استارت و یا هل دادن موتورسیکلت در دنده باشد تذکر مهم بنا به ویژگی بالا موتورسیکلت های انژکتوری را با هل دادن نیز می توان روشن نمود که البته ما آن را در پژو توصیه نمی کنیم .زیرا در موتورسیکلت پژو که تسمه لاستیکی دندانه دار استفاده شده ،ضربه محکم رها کردن ناگهانی پدال کلاچ می تواند با توجه به اینرسی میل سوپاپ باعث در رفتن یک یا دو دندانه تسمه از روی دندانه های پولی شود و در این حالت موتورسیکلت بدون اینکه ایرادی را توسط دستگاه های عیب یاب اعلام کند دیگر قابل تنظیم نخواهد بود.
- اعلام نقطه مرگ بالا به ECU جهت تحریک آن به صدور دستور های پاشش انژکتور و ایجاد جرقه.
- اعلام دور موتور به دورسنج از طریق ECU.
- ارائه آوانس استاتیکی به ECU.

بصورت خلاصه محاسبه زمان جرقه ، محاسبه و تنظیم دور آرام، تشخیص حالت موتور از وظایف و کاربردهای اصلی سنسور دور موتور یا سنسور موقعیت میل لنگ است.

 

مشکلات سنسور دور موتور یا سنسور موقعیت میل لنگ:

1- روشن نشدن موتورسیکلت به دلیل ارسال نشدن سیگنال ها به ECU برای پاشش سوخت.
2- نمایش ناصحیح دور موتور موتورسیکلت در زمان روشن بودن موتورسیکلت.
3- ایجاد حالت CUT OFF قبل از رسیدن دور موتور به رد لاین.
4- ثابت ماندن یا حرکت نکردن یا پرش های ناگهانی دور سنج از یک دور موتور مشخص.
5- قطع شدن پمپ بنزین هنگام استارت

نکته: در موتورسیکلتهای که دارای سنسور میل سوپاپ هستند باسوختن این سنسور موتورسیکلت روشن میشود ولی دور موتور از ۳٫۵ الی ۴٫۵ بالاتر نمیرود.

نوع القائی و مغناطیسی این سنسور که در اکثر موتورسیکلتهای ایرانی متداول است بدلیل سادگی (آهنی ربا،هسته آهنی،سیم پیچ) معمولاً خرابی ندارد و فقط بخاطر قرار گرفتن بالای فلایویل ممکن است با براده آهن و گریس و روغن کثیف شود که بسادگی قابل تمیزکردن است.

 

روش تعمیر و تعویض سنسور دور موتور یا سنسور موقعیت میل لنگ:

تعمیر و تمیز کردن : سنسوردور موتور را خارج کرده ونوک ان را از ذرات براده اهن وکربن وروغن تمیز کنید.
تعویض : سنسوردور موتور را با سنسور نو جایگزین کنید.

تست اهمی سنسور دور موتور یا سنسور موقعیت میل لنگ:

یک سر اهم متر را به پایه یک و سر دیگر را به پایه 2 وصل می کنیم و اهم را می خوانیم. در روان 200، پیشرو 200 و 250 گلد، نامی 200 در سری های QM در حدود 300 تا 400 اهم و در پالسل (پالسر) 200 تا 200  سری NS و RS در حدود 320 تا 400 اهم و در سایر موتورسیکلت های انژکتوری بین 200 تا 400 اهم باید باشد، در غیر این صورت خراب است.

 

انواع سنسور موقعیت میل لنگ :

1- نوری 
2- IC اثر هال
3- القائی (مغناطیسی)

 

نوع القائی متداول ترین نوع بخصوص در موتورسیکلتهای ایرانی است.طرز کار این نوع سنسور دور موتور به این شکل می باشد :

در حالتی که سنسور روی پوسته ی کلاچ قرار گرفته بر روی فلایویل دو دنده خالی وجود دارد(جای 60 دنده هست ولی 58 دنده وجود دارد).حین کارکرد موتور زمانی که دنده ها از مقابل سنسور مغناطیسی عبور کردند.(سنسور از یک آهنربای دائم و یک سیم پیچ تشکیل شده) میدان مغناطیسی آن تغییر کرده ولتاژ مناسبی را ایجاد می کند.ولتاژ خروجی از این سنسور توسط ای سی یو برای تعیین وضعیت مناسب سوخت و جرقه موتور مورد استفاده قرار می گیرد.فلایویل موتورهای انژکتوری دارای دو ردیف چرخ دنده است.یک ردیف مخصوص درگیر شدن با دنده استارت بوده و ردیف دیگر که فاقد دو دندانه است برای فعال کردن سنسور دور موتور مورد استفاده قرار می گیرد.

این سنسور با داشتن دو پایه ارتباطی بهECU می تواند بصورت امواج شبه سینوسی اطلاعات مربوط به دور لحظه ای موتور را بهECU ارسال می کند. این سنسور درست در بالای سر چرخ دنده های فلایویل دور موتور قرار گرفته است.انتهای این سنسور القایی حساس که واحد آهنربای دائم و یک سیم پیچ است با چرخ دنده های فلایویل دور موتور که کمی جلوتر از فلایویل اصلی موتور است چند میلیمتر فاصله دارد. این فلایویل شامل۶۰ دنده منظم است که دو دندانه آن را برداشته اند.

در هنگام چرخش فلایویل به ازای گذشت هر دندانه از جلوی سنسور یک پالس شبه سینوسی در سنسور تولید شده و بهECU ارسال می شود لذا اولین چیزی که این سنسور بهECU اعلام می کند حرکت فلایویل که معمولا توسط استارت ایجاد می شود. این نقطه تنها نقطه اشتراک استارت و سیستم انژکتور موتور است و در حالت کلی ارتباط مستقیمی بین این دو وجود ندارد.حین چرخش فلایویل هنگامی که دو دندانه پاک شده به سر انتهایی سنسور رسید دو پیستون۱و۴ در نقطه مرگ بالا هستند و چون در این لحظه هیچ سیگنالی ارسال نمی شود و بدین ترتیب ECU متوجه می شود و با فهال کردن کویل و انژکتورها دستور جرقه و پاشش سوخت را می دهدو همینطور پس از۱۸۰درجه که نقطه مرگ پیستون۲و۳است همین عمل برای آنهاانجام می شود.

در حذف کردن دو دندانه به جای یک دندانه باید دقت کرد. دو دندانه حذف شده با احتساب ۶۰ دندانه در ۳۶۰ درجه شامل ۱۲ درجه می شود.این به این معنی است که ECU 12درجه قبل از نقطه مرگ بالا سیگنال را می گیرد(آوانس استاتیکی موتورسیکلتها در حدود ۸الی۱۰درجه است). اگر یک دندانه پاک شود آوانس استاتیکی ۶درجه خواهد بود اما حالا آوانس استاتیکی ۱۲درجه است ولی ۱۰درجه آوانس توسط ECU تایید می شود.

بر روی فلایویل دو نوع چرخ دنده وجود دارد که یک ردیف برای درگیر شدن با استارت و ردیف دیگر برای فعال کردن سنسور دور موتوراست.

---

منبع: باشگاه موتور سواران ایران

---

ادامه نظرات