مشخصات و نحوه انتخاب كلاه ایمنی استاندارد در موتورسواری و رانندگی

آیا تا کنون شده است در باره یک کلاه ایمنی فکر کرده باشید که باید دارای چه مشخصاتی باشید و اصلا یک کلاه ایمنی به چه صورتی طراحی و ساخته میشود. تا به امروز از طریق رادیو و تلوزیون و مطبوعات و دوستان و آشنایان به دفعات شنیده اید که موتورسوارانی به دلیل عدم استفاده از کلاه ایمنی  و یا عدم استفاده از کلاه های استاندارد دچار آسیب های شدیدی گردیده اند و بعضا فوت نموده اند. 70 درصد از موتورسوارانی که در تصادف ها کشته می شوند از ناحیه سر ضربه خورده اند و ۳۰ درصد این افراد را جوانان بین ۱۸ تا ۲8 سال تشکیل می دهند. این آمار را رئیس پلیس راهور تهران ارائه داده تا به اهمیت استفاده از کلاه موتورسواری پی ببریم.

یک کلاه ایمنی استاندارد می تواند خطر آسیب به سر و گردن را تا حد زیادی کاهش دهد. به همین دلیل است که در ماده ۱۹ قانون جدید رسیدگی به تخلفات و اخذ جرایم, استفاده از کلاه ایمنی استاندارد برای راکبان و ترک نشینان هرنوع موتور سیکلت اجباری شده است, اما اگر کلاه ایمنی از استانداردهای لازم برخوردار نباشد می تواند خطرناک باشد. عواملی چون وزن، رنگ، کیفیت در ساخت، شکل آیرودینامیکی و ... در یک کلاه بسیار اهمیت دارد برای نمونه وزن, عامل مهمی در کیفیت کلاه است. کلاه های سنگین بعد از مدتی موتورسوار را به درهایی مثل آرتروز گردن و درد شانه دچار می کنند. رنگ هم یکی از ویژگی های مهم کلاه ایمنی موتورسواران است. کلاه هایی با رنگ روشن و براق باعث می شوند رانندگان وشایل نقلیه دیگر در نور کم راحت تر موتورسواران را ببینند. اما شاید مهمترین ویژگی یک کلاه ایمنی استاندارد, استحکام آن باشد. کلاهی که بیش از حد سفت یا نرم باشد کارایی لازم را ندارد. کلاه ایمنی موتورسواران دو بخش اصلی دارد: لایه بیرونی که در مقابل نفوذ هر چیزی به سطح داخلی و ایجاد خراش و ساییدگی مقاومت می کند و لایه درونی که انرژی وارد شده را جذب می کند.

متاسفانه به دلیل هزینه بالای کلاه های استاندارد, خیلی از موتورسواران به خریدن کلاه های معمولی رضایت می دهند؛ درحالی که این کلاه ها به دلیل نداشتن استحکام لازم, موقع وارد شدن ضربه نمی توانند از آسیب دیدن جمجمه, صورت و فک موتورسوار جلوگیری کنند. جنس لایه داخلی کلاه ها هم برای استفاده در فصل های گرم سال مهم است. کلاه هایی که استاندارد نیستند تنفس را برای راکبان سخت و آنها را کلافه می کنند؛ در نتیجه موتورسواران آنها را تحمل نمی کنند.

این عوامل دست به دست هم میدهند تا از بروز یک حادثه جلوگیری و یا خود باعث بروز آسیب های جدی شوند.

ابتدا نظر شما را به فیلمی در انتهای این مطلب جلب میکنم تا تفاوت بین یک کلاه استاندارد و یک کلاه غیر استاندارد را مشاهده نمائید.

 

مکانیسم صدمات وارده به سر:

آگاهی نسبت به اجزای سر انسان برای درك مكانیسم صدمات وارده به سر و مغز بسیار مهم است به طور خلاصه اطلاعات مهم تشریحی در مورد سر انسان به قرار زیر است:

• مغز در میان جمجمه‌ای سخت قرار دارد.
• مغز بر روی استخوان‌هایی قرار گرفته كه پایه جمجمه را می‌سازند.
• نخاغ از میان سوراخی در قسمت زیرین سر عبور می‌كند.
• در داخل جمجمه، چسبیده به آن، بافت سختی وجود دارد كه به آن سخت شامه (Dura Mater) می‌گویند. این بافت سخت، مغز را احاطه كرده است.
• بین مغز و سخت شامه، فضایی است كه شامل مایع مغزی می‌شود. این قسمت از وارد شدن ضربات فیزیكی به بافت مغز محافظت می‌كند.
• مغز در داخل مایع مغزی شناور است اما تنها می‌تواند حدود 1 میلیمتر در هر جهت حركت كند.
• جمجمه با پوست سرپوشیده می‌شود كه برخی دیگر از حفاظت‌ها را تامین می‌كند.

 

 در زمان وقوع تصادف، مكانیسم‌های اصلی صدمه به مغز شامل دو مورد می‌شود:

• ضربه مستقیم
• جابجایی ناگهانی در اثرات تغییرات شتاب حركت

كه هر مكانیسم، صدمات مختلفی را وارد می‌كند. همیشه در تصادفات موتورسیكلت‌ها، رانندگان آنها به سر پرتاب می‌‌شوند. اگر سر آنها به جسم سخت یا جایی مانند زمین برخورد كند، حركت رو به جلوی سر پس از آن در حركت برگشت به قسمت عقب جمجمه برخورد خواهد كرد. در این حالت حداقل صدمه وارده بر ضربه مغزی می‌باشد و حتی می‌تواند منجر به فوت مصدوم گردد. صدمات وارده به سر ناشی از برخوردها یا صدمات ناشی از تكامل مغز به دو گروه تقسیم می‌شوند:

• صدمات باز
• صدمات بسته

بسیاری از صدمات آسیب‌ زا به مغز از صدمات بسته سر ناشی می‌شوند كه در آنها هیچگونه جراحت بازی در سر وجود ندارد. موتورسوارانی كه از كلاه ایمنی استفاده نمی‌كنند، در مقابل صدمات وارده به سر و آسیب‌های مغزی با خطر بیشتری مواجه هستند، كلاه ایمنی لایه‌ای كمكی را برای سر تامین می‌كند. بنابراین كلاه ایمنی در مقابل بعضی از صدمات از جمله ضایعه مغزی محافظت می‌كند.

 

 نحوه عملكرد كلاه ایمنی

كلاه ایمنی با كاهش اثر نیرو یا ضربه وارده به سر، خطر ناشی از صدمات جدی وارده به سر و مغز را كاهش می‌دهد و به سه طریق این عمل صورت می‌گیرد:

• كلاه ایمنی جابجایی ناگهانی جمجمه در اثر تغییرات شتاب حركت را كاهش می‌دهد و در نتیجه تكان مغز را نیز كاهش یافته و تاثیرات این جابجایی قابل كنترل خواهد شد. مواد نرمی كه در داخل كلاه ایمنی جداسازی شده است برخی ضربات را جذب كرده و در نتیجه سر به آرامی از حركت خواهد ایستاد. این بدان معناست كه مغز با نیروی زیاد جمجمه برخورد نخواهد كرد.
• كلاه ایمنی نیروی وارده را در سطح بیشتری پخش می‌كند. بنابراین نیروهای وارده در قسمتی خاص از جمجمه متمركز نخواهد شد.
• كلاه ایمنی بین مانع خارجی و سر مانند حفاظ عمل می‌كند و از برخورد مستقیم بین آنها جلوگیری این عملكردها به وسیله چهار بخش اصلی كلاه ایمنی كه در شكل زیر نشان داده شده است، تامین می‌شوند.

 

 پوسته: این بخش شامل پوشش محكم خارجی می‌شود كه ضربه وارده را در سطح وسیع‌تری پخش كرده و قبل از رسیدن نیروی وارده به سر از شدت آن می‌كاهد. اگرچه جنس پوسته سخت است، اما طوری طراحی شده كه در صورت برخورد با اجسام كوچك، تیز و با سرعت بالا از سر حفاظت می‌‍‌كند و همچنین از لایه داخلی كلاه ایمنی در مقابل سائیدگی‌ها و ضربات ناشی از استفاده روزانه محافظت می‌كند. منظور از این ملزومات آن است كه پوسته بایستی دارای سطحی سخت و صاف باشد.

لایه ضربه‌گیر، این بخش از مواد نرم و قابل فشرده ساخته می‌شود. معمولاً از پلی‌استر منبسط شده (پلی استایروفوم) و یا از یونولیت استفاده می‌شود. این لایه متراكم ضربه ناشی از توقف حركت كلاه ایمنی را جذب كرده و در مقابل از ادامه حركت سر جلوگیری می‌كند. کارشناسان دلیل انتخاب این ماده ( یونولیت ) را قدرت جذب بالای آن عنوان کرده اند و می گویند یونولیت به دلیل خلل و فرج فراوان علاوه بر جلوگیری از انتقال ضربه، ماده ای کاملا قابل اعتماد برای تهویه هوا داخل کلاه است، این در حالی است که روی این یونولیت با پارچه ای به عنوان روکش که حساسیت خاصی برای پوست سر و صورت ایجاد نمی کند، پوشانده شده که به زیبایی داخل کلاه می افزاید.

 لایه پوششی: از لایه‌ای نرم ( اسفنج ها، پارچه های مخملی نرم و یا پنبه های فشورده )  پوشیده شده كه با سر در تماس است و كمك می‌كند تا سر در داخل كلاه راحت بماند.

سیستم نگهدارنده یا چانه ‌بند: وسیله‌ای است كه كلاه را با آن به سر می‌بندند. این بند، دو سمت پوسته را در زیر چانه به هم متصل می‌كند. این وسیله با هدف حفظ كلاه ایمنی روی سر در حین برخورد طراحی شده است و بایستی به طرزی صحیح بسته شود.

در نهایت نوبت به طلق مقابل کلاه می رسیم، این قطعه نیز از موادی که ضریب شفافیت بالایی دارند ساخته می شود و استاندارد انتخاب مواد پلاستیکی در این بخش از سوی کارشناسان 85 درصد تعیین شده است. لازم به یادآوری است که طلق کلاه کاسکت همانند شیشه جلوی خودرو باید در مقابل خراش و ضربه مقاومت مناسبی داشته باشد.

مطالعه‌ای در مالزی، مطلوبیت به كارگیری كلاه ایمنی را در بعضی شهرها مورد بررسی قرار داد از میان 5000 موتورسوار مورد مطالعه، فقط 54 درصد به طور مناسب از كلاه ایمنی استفاده می‌كردند. 21 درصد از آنها به طور غیرمطلوب و 24 درصد آنها نیز هرگز از آن استفاده نمی‌كردند. جوانان، مردان و كسانی كه سطح سواد پایینی داشتند از كلاه ایمنی به طور نامطلوب‌تری استفاده می‌كردند.

 

نحوه طراحی و اجرای استاندارد كلاه ایمنی:

معمولاً یكی از عواملی كه ما را به اهداف استفاده از كلاه ایمنی نزدیك می‌كند، ارتقاء كیفیت كلاه ایمنی است. بهترین حالت زمانی است كه اطمینان حاصل شود تمام كلاه‌های ایمنی دارای استاندارد ایمنی تایید شده هستند. این موضوع عاملی است كه نشان می‌دهد كلاه ایمنی در كاهش صدمات وارده به سر موثر است. همچنین استاندارد بایستی برای مصرف كننده ضمانت‌های كیفیتی را نیز فراهم كند. البته این استاندارد باید برای ترافیك دیگر شرایط محیطی آن كشور مناسب باشد و به اندازه كافی انعطاف‌پذیر باشد تا تولیدكنندگان بتوانند انواع مدل ها و شیوه‌های تایید شده را تولید كنند. حال این سوال مطرح می‌گردد كه آیا یك استاندارد ملی در این زمینه در كشور ما وجود دارد یا خیر؟ كه جواب آن منفی می‌باشد و چنین استانداردی ما نداریم. ناچاراً باید به استاندارد بین‌المللی رجوع كرد. در این زمینه استانداردهایی شامل دستور شماره UNECE 22 و همچنین استانداردهای كشورهای صنعتی موجود هست. استانداردی كه ایجاد یا اقتباس می‌شود، بایستی شرایط ترافیكی موجود در آن كشور را در نظر بگیرد. برای مثال، جریان مختلط ترافیك، اینكه آیا مسیر موتورسیكلت با دیگر وسایل نقلیه مشترك است و تعداد وسایل نقلیه غیرموتوری و در كل جنبه‌های فنی باید به متخصصان مربوطه ارجاع شود.

می‌توان به نمونه‌هایی از استانداردهای كلاه ایمنی موتورسواران به شرح زیر اشاره كرد:

1. AS 1698 (Australia)
2. JIST 8133 (Japan)
3. DOT FMVSS 218 (USA)
4. MS 1-1996 (Malaysia)
5. CSA CAN 3-D230- M85 (Canada)
6. UN/ ECE Regulation No.22 (Europe)

برای نمونه به استاندارد بین‌المللی برای كلاه ایمنی در اروپا اشاره‌ای می‌كنیم:

پخش حمل و نقل كمیته اقتصادی سازمان ملل متحد در امور اروپا (UNECE)  مسئول به روزرسانی قوانین و مقررات بین‌المللی ایمنی در تمام جنبه‌های ترافیك است. دستور شماره UNECE 22 «كه به پیمان 1985 ضمیمه شده است و در آن انواع وسایل نقلیه، لوازم و اجزای آن مشخص شده است» شرایط یكسانی را جهت تصویب كلاه ایمنی برای رانندگان و سرنشینان موتورسیكلت و موتورگازی تعیین كرده است. آخرین تجدیدنظر این دستور در فوریه سال 2002 وارد مرحله اجرا شد و توسط 36 عضو مجم UNECE به همراه نیوزلند به كار گرفته شد.

یك كلاه ایمنی مشخص برای دریافت علامت استاندارد (تایید) كه از پیش تعیین شده سپری كند. این علامت نشانگر انطباق كلاه ایمنی با دستور شماره 22 است و روی آن نصب می‌شود. كلاه ایمنی می‌تواند به محافظ گوش و جدار پوشش گردن مجهز باشد. همچنین ممكن است دارای قابلیت تفكیك برجستگی چانه، آفتابگیر و محافظ تاشوی صورت باشد. اگر به محافظ تاشوی صورت غیراستاندارد مجهز باشد، روی سطح بیرونی این محافظ باید علامت «از چانه در مقابل اثرات وارده محافظت نمی‌كند» نصب شود و یا نشانه‌ای را داشته باشد تا نشان دهد محافظ تاشوی صورت هیچگونه حفاظتی را در برابر ضربه وارده تامین نمی‌كند.

دستور UNECE اظهار می‌كند كه كلاه ایمنی نباید بر قابلیت شنوایی استفاده‌كننده آن تاثیر قابل ملاحظه‌ای بگذارد و دمای فضای بین سر و پوسته نبایستی خیلی افزایش یابد. برای پیشگیری از افزایش دما می‌توان سوراخ‌های هواكش را در پوسته تعبیه كرد. به علاوه دستور تصریح می‌كند كه هر كلاه ایمنی كه در فروشگاه عرضه می‌شود باید برجستگی واضح و در معرض دید و به زبان ملی آن كشور داشته باشد. این برچسب باید حاوی این جمله باشد، «برای حفاظت مناسب، این كلاه بایستی دقیقاً اندازه سر باشد و به طور مناسبی روی آن قرار گیرد. هر كلاه ایمنی كه ناراحتی ایجاد كند باید تعویض شود.»

 ملاحظات كلیدی

جزییات استانداردهای كلاه ایمنی بسیار فنی است و باید توسط متخصصان تنظیم گردد. هنگام تنظیم استاندارد كلاه ایمنی ضرورت دارد كه فرهنگ محلی، شرایط اقلیمی و ترافیك آن كشور لحاظ شوند. چون این عوامل رضایت موتورسواران را تحت تاثیر قرار می‌دهد. در كشورهای در حال توسعه، شرایط ترافیك معمولاً مختلط است. موتورسواران باید همراه با عابران و انواع وسایل نقلیه سبكه و سنگین حركت كنند. تمام سیستم‌های حمل و نقلی خطراتی را برای موتورسواران ایجاد می‌‌كنند و باید هنگام كار روی استاندارد مدنظر قرار بگیرند. همچنین باید با تولیدكنندگان و توزیع‌كنندگان رایزنی كرد تا اطمینان حاصل شود كه استاندارد خیلی سختگیرانه نبوده و موجب محدودیت تولید و عرضه نمی‌شود. دیدگاه‌های آنها باید در استاندارد منعكس شود تا موجب اطمینان بخشی نسبت به حفاظت خوب و تنوع طرح‌ها شود. البته یك استاندارد باید تمایلات را نیز در نظر بگیرد. برای مثال، هرگاه فقط اجازه تولید كلاه ایمنی با پوشش كامل صادر شود، موتورسواران كشورهای استوایی و نیمه‌استوایی از این استاندارد استقبال نخواهند كرد.

در تعدادی از كشورها، كلاه ایمنی قلابی (جعلی) در فروشگاه‌ها وجود دارد كه علاوه بر افزایش خطرپذیری صدمات وارده به استفاده‌كنندگان این كلاه‌ها، تولید این نوع كلاه‌ها موجب زیان مالی تولید‌كنندگان قانونی كلاه امینی خواهد شد. اما در هر حال اگر قانون و استاندارد كلاه ایمنی وجود داشته باشد لازم است برای بهبود كیفیت كلاه ایمنی تولید شده توسط تولیدكنندگان قانونی از استاندارد تایید شده استفاده كرد. كنترل كیفی شدید كلاه ایمنی و در نظر گرفتن مشوق‌هایی برای تولیدكنندگان كلاه ایمنی ارزان و با كیفیت بالا، گامی است كه برای موتورسواران و تولیدكنندگان قانونی سودمند خواهد بود.

 

مشخصات كلی كلاه ایمنی

استانداردهای بین‌المللی كلاه ایمنی آن را وسیله‌ای متشكل از پوسته خارجی سخت و آستر داخلی با قابلیت فشرده شدن تعریف می‌كنند. لازم نیست در استاندارد قید شود كه كلاه ایمنی باید به چه روشی تولید شود یك استاندارد خوب كلاه ایمنی می‌تواند كلاه ایمنی را به صورت «یك وسیله حفاظتی، طراحی شده برای حفاظت از سر در برابر ضربه در حوادث» تعریف كند. برای یك استاندارد ضروری است كه تا جای ممکن، فراگیر باشد و از ایجاد محدودیت در روش طراحی و تولید یا مواد به كار رفته اجتناب كند.

مواد به كار رفته در كلاه ایمنی نباید دستخوش تغییرات شدید ناشی از گذشت زمان یا استفاده معمولی شود. همچنین مواد به كار رفته نباید در اثر قرار گرفتن در شرایط آب و هوایی مانند آفتاب، باران، گرما و یا سرمای خارجی دچار تخریب شود. موادی كه در تماس با بدن انسان قرار دارند نباید تحت تاثیر مو، پوست یا تعرق بدن قرار بگیرند. همچنین موارد به كار رفته باید غیرسمی بوده و موجب واكنش‌های حساسیت‌زا نشوند. كلاه ایمنی می‌تواند به محافظ گوش و جدار پوششی گردن مجهز باشد. همچنین ممكن است دارای برآمدگی چانه قابل تفكیك، آفتابگیر و محافظ تاشوی صورت باشد.

كلاه ایمنی باید به گونه‌ای طراحی شود كه بر قابلیت شنوایی یا بینایی كاربر تاثیر زیادی نگذارد. طراحی كلاه ایمنی نباید موجب افزایش غیرمعمول دما در فضای بین سر و پوسته كلاه شود. برای پیشگیری از این مورد می‌توان سوراخ‌های هواكش را در كلاه ایمنی تعبیه كرد. كلاه ایمنی باید به سیستم نگهداری كه در زیر فك جاسازی شده تجهیز شود. تمام اجزای این سیستم باید به طور ثابت به كلاه ایمنی محكم شوند. بند چانه باید قابل تنظیم باشد و به سیستم نگهداری نیز مجهز شود.

 

• آزمایش استاندارد بودن كلاه ایمنی: انجام آزمایش مناسب موجب اطمینان از داشتن حداقل شرایط ایمنی و استانداردهای كیفی برای تمام اجزای كلاه ایمنی می‌گردد. در ادامه روش‌های تعیین قابلیت حفاظتی كلاه ایمنی بیان شده است.
• آزمایش شایستگی: در این آزمایش كلاه ایمنی و اجزای آن در معرض دماهای بالا و پایین‌ قرار می‌گیرند تا بدین طریق استحكام محصول تعیین شود.
• آزمایش جذب ضربه: این آزمایش قابلیت كلاه ایمنی در جذب ضربه را در حالت سقوط آزاد هدایت شده و روی سندان فولادی ثابت تعیین می‌كند. انجام آزمایش جذب ضربه كاملاً ضروری است.
• آزمایش‌هایی برای دوام پوسته و سایش سطحی: این آزمایش برای تشخیص مواردی كه در آنها پوسته خارجی خاصیت خود را از دست می‌دهد یا از بدنه كلاه جدا می‌شود صورت می‌گیرد.
• آزمایش‌های صلبیت: این آزمایش مقاومت كلاه ایمنی را وقتی كه از اطراف تحت فشاری قرار می‌گیرد را تعیین می‌كند.
• آزمایش‌های مقاومت دینامیكی: این آزمایش روی سیستم نگهداری كلاه ایمنی انجام می‌شود. در این نوع آزمایش تا زمانی كه سیستم نگهداری هنوز قابلیت حفظ كلاه ایمنی را دارا باشد، مورد تخریب قرار می‌گیرد تا استحكام آن تعیین شود.

لازم نیست یك استاندارد همه آزمایش‌ها را در بر بگیرد و می‌تواند به آنهایی محدود شود كه متضمن بیشترین اثربخشی كلاه ایمنی برای شرایط خاص منطقه مورد نظر باشد. همچنین استاندارد مناسب، مقدورات یك كشور را در نظر خواهد گرفت.

اگر كلاه ایمنی از نوع آفتابگیر بود باید تحت آزمایش قرار گیرد. باید از یك منگنه فلزی برای تعیین اینكه آیا آفتابگیر هنگام برخورد شدید، ذرات ریز یا تراشه‌های تیز تولید خواهد كرد یا خیر استفاده شود. بند چانه باید در برابر لغزش، مقاومت سایش، رهایی سهوی در اثر فشار، سهولت رهایی و دوام آن در رهایی سریع آزمایش شود.

نمونه ای از کلاه ایمنی استاندارد

• آزمایش‌های ضربه مایل: همچنان كه در صفحات قبل گفتیم، صدمات وارده به سر فراوانترین نوع صدمات شدید در تصادفات موتورسواران هستند. متداولترین ضربه‌ای كه در تصادفات به سر وارد می‌شود آن چیزی است كه به آن «موقعیت ضربه مایل» گفته می‌شود. موقعیتی كه نیروی وارده از سطح سخت به صورت مماسی به سر اصابت می‌كند. این نوع برخورد بیشتر از «ضربه مستقیم محض» موقعیتی كه در آن نیروی وارده از سطح سخت مستقیماً با زاویه 90 درجه اصابت می‌كند، اتفاق می‌افتد. نیرویی كه به صورت مماسی به كلاه ایمنی اصابت می‌كند، موجب جابجایی یا تغییر شكل در غشای مغزی می‌شود كه بزرگی جابجایی آن 6 برابر بیشتر از نتایجی است كه به صورت مستقیم به كلاه ایمنی اصابت می‌كند.

صدمات Subdural Haematomas و Diffuse Axonal فراوان‌ترین نوع صدمات وارده به مغز در تصادفات هستند. این صدمات از نیروی مماسی ناشی از برخورد مغز با جمجمه ایجاد می‌شوند و مستقیماً به شتاب دوارانی آن مربوط می‌شوند. ایمن‌ترین كلاه‌های ایمنی كه توسط موتورسواران استفاده می‌شوند، آنهایی هستند كه تحت آزمایش‌های كنترل استانداردها قرار گرفته‌اند. در آزمایش‌های موجود كه به «آزمایش سقوط» معروف هستند، عموماً كلاه ایمنی روی سطح صاف یا خمیده‌ای كه مماس بر سطح كلاه ایمنی است سقوط می‌كند، كه این موجب وارد شدن ضربه مستقیم به سر می‌شود با این وجود طبق آنچه كه ذكر شد، این آزمایش نوع ضربه مستقیم به ندرت مشاهده می‌شود. در صورتی كه حدود 90 درصد صدمات وارده به سر موتورسواران از ضربه مایل به كلاه ایمنی ناشی می‌شوند. بیشتر آزمایش‌های مربوط به تنظیم استانداردهای كلاه ایمنی افتادن از موتورسیكلت و به دنبال آن ضربه مایل وارده به سر را به حساب نمی‌آورند. این موجب شده است كه كلاه‌های ایمنی در مقابل ضربات مستقیم حفاظت خوبی داشته باشند، در حالی كه حفاظت آنها در مقابل ضربات مایل آزمایش نشده باقی مانده است.

تحقیق اخیر در این زمینه، موجب پیشرفت آزمایش ضربه مایل شده است، در این آزمایش آدمكی كه كلاه ایمنی داشت به جای یك سطح تحت، روی یك سطح زاویه‌دار سقوط كرد (تصویر سمت راست ) در مقایسه با سقوط معمولی، آزمایش جدید افزایش قابل توجهی در تغییر شكل جابجایی غشای مغز نشان داد. بنابراین تمام آزمایش‌های موجود كلاه ایمنی باید رای در برگرفتن استانداردهای مربوط به آزمایش‌های سقوط معمولی و همچنین آزمایش‌های ضربه مورت توسعه یابند. این كار ضربات حقیقی‌تری كه در تصادفات موتوری به وقوع  می‌پیوندد را منعكس خواهد كرد و موجب بهبود استانداردهای كلاه ایمنی خواهد شد.

 

مدل ها و کاربرد های انواع کلاه های ایمنی در موتورسواری و اتومبیلرانی:

آیا تاکنون شده است برای خرید یک کلاه موتورسواری یا اتومبیلرانی اقدام نموده باشید و در بازار با کلاه های ایمنی بسیاری روبرو شده باشید که هر کدام دارای مدل ها و قیمت های متفاوتی باشند و برای انتخاب دچار سردرگمی شده باشید؟

در ادامه کاربردهای این کلاه ها را برای شما خواهیم گفت پس با حساس کامپیوتر همراه باشید.

 

کلاه کاسکت دارای سه نوع سایز است که عبارتند از:

1 ـ بزرگ 580 تا 650 میلی متر ( XL - XXL )

2 ـ متوسط 560 تا 580 میلی متر ( M )

3 ـ کوچک 540 تا 560 میلی متر ( S )

 

کلاه سه چهارم یا Open Face Helmets ( ویژه رانندگی درون شهری Cruiser & Street Helmets ):

کلاه های مناسب در رانندگی های درون شهری و برای موتورسیکلت های 50 الی 150 سی سی شهری که در اسرعت های پایین، حداکثر تا 65 کیلومتر در ساعت سرعت دارند طراحی گردیده اند این کلاه ها به صورت توپی ( کروی ) و به گونه ای طراحی شده اند تا 60 درصد سر راننده را پوشش دهند این کلاه ها در دو مدل دارای عینک و بدون عینک در بازار وجود دارد از جمله ویژگی مهم و متمایز کننده این کلاه نبود حفاظ جلویی و وزن کمتر نسبت به سایر کلاه ها بوده و قابل استفاده در تمامی فصل های سال به دلیل سطح بالای ورود هوا به داخل کلاه و در نتیجه عدم عرق نمودن سر در آن میباشد می باشد اما در فصل های سرد سال راننده دچار حس سرمای شدید بر روی صورت خود می باشد. این کلاه ها قادرند تا ضربه هایی با قدرت 200 کیلوگرم را دفع کنند قیمت این کلاه ها چیزی حدود 15 الی 35 دلار در حدود 40 الی 140 هزار تومان میباشد. که بسته به نام شرکت سازنده و کشور سازنده و همینطور کیفیت دوخت روکش داخلی و کیفیت عینک آن متغیر میباشد.

 

کلاه های تمام رخ یا Full Face Helmets:

 

کلاه های تمام رخ به دو دسته موتورسواری و اتومبیل رانی تقسیم می گرددند. کلاه های مناسب موتور سواری برای رانندگی های درون شهری و برون شهری و همچنین پیست های مسابقه در کلاس Race (سرعت) طراحی گردیده اند و کلاه های مناسب اتومبیل رانی برای پیست های مسابقه اتومبیل رانی در کلیه سبک های آن طراحی گردیده اند از جمله ویژگی های این کلاه ها  بیضی تخم مرغی با پوشش 80 درصدی سر راننده است که دارای حفاظ جلوی صورت میباشد  این کلاه ها تا ضربه های تا 1000 کیلو گرم را تحمل می نماید. یکی از معایب این کلاه ها باعث عرق نمودن سر راننده در آب و هوا های گرم میباشد اما با پیشرفت تکنولوژی و قرار دادن سیستم های سرمایشی در کلاهای گران قیمت این مشکل برطرف شده است این کلاه ها قیمتی در  حدود  120 الی 800 دلار یعنی  180 هزار الی 2 میلیون تومان را دارا می باشند.

کلاه های تمام رخ در موتورسواری به دو صورت فک ثابت ( Full Face Helmets ) و فک متحرک ( Modular Helmets ) وجود دارند که برای موتورهای 200 تا 2000 سی سی که با سرعت های بیش از 100 کیلومتر در ساعت در حرکت هستند معمولا کلاه های فک متحرک برای موتور های 200 سی سی به پایین میباشند با حداکثر سرعت 80 کیلومتر در ساعت  و قادرند تا ضرباتی با قدرت حداکثر تا 350 کیلو گرم را تحمل کنند اما کلاه های فک ثابت برای سرعت های بالا طراحی شده اند این کلاه ها دارای سیستم ورود هوا از حفاظ جلوی صورت و پیشانی و قسمت پشت سر برخوردارند و بسته به سرعت های رانندگی دارای مقاوت در برابر ضرباتی تا 1000 کیلوگرم را تحمل میکنند. 

در ایران کلاه های تمام رخ که دارای استاندار های مناسب می باشند کم یافت می شوند و اکثرا تقلی و ساخت کشور چین می باشند اما در بین همین کلاه های چینی کلاه های شرکت هایی چون جترو، راپیدو ، اپتیک ، مانستر ، FOX ، Index، KTM  دارای حداقل استانداردهای لازم هستند و می تواند ضربه هایی حداکثر تا 500 کیلوگرم در سرعت های حداکثر تا 120 کیلومتر بر ساعت را دفع نمایند. قیمت های این کلاه ها بسیار گران است و باید حدودا از 120 الی 1.500.000 تومان هزینه نمائید. که این هزینه برای جلو گیری از آسیب ها واقعا ناچیز است.

کلاه های تمام رخ در اتومبیل رانی به دو دسته دارای قابلیت مکالمه و فاقد مکالمه تقسیم می شوند این کلاه ها که برای سرعت های بالای 100 کیلومتر در ساعت طراحی گردیده اند قادرند تا ضربات شدید را به خوبی دفع نمایند. و دارای همان ویژگی های کلاه های موتور سواری نیز میباشند.

 

 

کلاه های آفرود یا دو منظوره یا Dual Sport Helmets یا Dirt Bike & Motocross Helmets:

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

کلاه های سبک آفرود همان طور که از نامشان مشخص است برای موتور سواری های در مسیر های ناهموار طراحی گردیده اند این کلاه ها که برای موتورهای رده کراس، تریل، تریال طراحی گردیده اند 80 درصد سر راننده را پوشش می دهند و دارای مقاوت بالا در برای ضرباتی تا 800 کیلوگرم را دارا می باشند از ویژگی های این کلاه ها کشیدگی حفاظ جلوی صورت، دارای قسمت سایه بان برای چشم در بالای کلاه دارای حفاظ سپری در بالا و پشت کلاه دارای حفاظ چشمی به صورت شیشه و یا عینک به همراه وجود فیلتر های گرد و خاک در بخش های ورودی دریچه های هوا می باشد این کلاه ها به صورت کشیده و کاملا بیضی طراحی گردیده اند تا در صورت که راننده به سمت جلو پرتاب گردید و به تخته سنگ و یا موانع سخت بر خورد نمود بیشترین میزان دفع ضربه را دارا باشد. این کلاه ها بسیار گران قیمت میباشند و قیمتی در حدود 65 الی 500 دلار معادل 180 هزار الی 1.5 میلیون تومان را شامل میشوند.

متوسط قیمت کلاه های استاندارد موجود در بازار ایران
مارک	قیمت به تومان بروز شده در تیر 1401
ایندکس (کامل با حفاظ طلق)	1.840.000
کراس (کامل با حفاظ طلق)	1.410.000
دانتون (کامل)	1.480.000
اسکورپیون (کامل)	1.460.000
دکور موتور کراس (کامل)	1.455.000
جترو (کامل با حفاظ طلق)	1.400.000
جترو ( جلو باز )	950.000
انرژی فک متحرک (کامل با حفاظ طلق)	985.000
مارشال (جلوباز)	820.000
پالس (کامل)	820.000
کی تی ام همراه (کامل)	850.000
لوئن (کامل)	2.130.000
ایرو	3.320.000
ایرو جی 500	5.700.000
ایرو پست وان	4.200.000
ایرو ریس	4.430.000
ایرو افرود	3.260.000

در ادامه نتیجه بررسی ها و تحقیقات در بعضی از کشورها را بررسی می کنیم پس با ما همراه باشید.

 

محققان در میشیگان

محققان در میشیگان آمریكا تاثیر استفاده از كلاه ایمنی را روی هزینه‌های بیمارستانی و مخارج بیمار بررسی كردند. اگرچه استفاده از كلاه ایمنی در میشیگان اجباری است اما 19 درصد از 219 مصدوم مورد مطالعه در زمان وقوع تصادف كلاه ایمنی نداشتند. این موضوع، امكان مقایسه بین هزینه‌های سرنشینان با كلاه ایمنی و بدون كلاه ایمنی را برای محققان فراهم كرد. متوسط هزینه‌های بیمارستانی استفاده‌كنندگان از كلاه ایمنی، حدود 20 درصد یا معادل 6000 هزار دلار كمتر از كسانی بود كه از آن استفاده نكرده‌ بودند. پس از دوره درمان، متوسط هزینه‌های مراقبت‌های توان‌بخشی برای سرنشینان بدون كلاه ایمنی دو برابر كسانی بود كه كلاه ایمنی داشتند.

 

محققان در ایتالیا

از سال 2000 ایتالیا قوانین فراگیری را در مورد استفاه از كلاه ایمنی و با هدف كاهش اثرات تصادفات موتورسیكلت اتخاذ كرد زیرا تا آن زمان قوانین این كشور رانندگان موتور گازی با سن بالاتر از 18 سال را معاف می‌كرد. برای تشخیص اثرات قانون جدید مطالعه‌ای انجام گرفت كه بعضی نتایج آن عبارت بود از:

1. افزایش قابل توجه میزان استفاده‌كنندگان از كلاه ایمنی تا حدود 95 درصد در سطح كشور
2. 66 درصد كاهش در پذیرش صدمه‌دیدگان ضایعه مغزی ناشی از تصادفات موتورسیكلت
3. 31 درصد كاهش در پذیرش صدمه‌دیدگان ضایعه مغزی در بخش‌های اعصاب بیمارستان‌ها

 

محققان در كلمبیا

صدمات ناشی از رانندگی پنجمین عامل مرگ در شهرهای كلمبیا به حساب می‌آید و سرنشینان موتورسیكلت به عنوان كاربران آسیب‌پذیر، بیشتر تحت تاثیر قرار دارند. در سال 94-1993، از كل تصادفات منجر به فوت در این كشور 30 درصد مربوط به موتورسواران بوده است. در سال 1996 با معرفی قانون اجباری استفاده از كلاه ایمنی برای موتورسواران تلفات آنها كاهش یافت. بطوریكه این تحلیل نشان می‌دهد از این سال میزان مرگ و میر موتورسواران از 7/9 به 2/5 در هر 100000 نفر، كاهش یافته است. یعنی كاهشی در حدود 46 درصد

 

محققان در تایلند

جمعیت موتورسواران در تایلند نیز همانند بسیاری از كشورهای همسایه‌اش، در حال رشد می‌باشد. موتورسیكلت حدود 80 درصد از 20 میلیون وسایل نقلیه ثبت شده را تشكیل می‌دهد. در سال 1992 زمانی كه استفاده از كلاه ایمنی اجباری نشده بود، 90 درصد تلفات ناشی از تصادفات در تایلند به موتورسواران اختصاص داشت. بخش اعظم تلفات، ناشی از صدمات وارده به سر بود و تعداد كمی از كشته ‌شدگان از كلاه ایمنی استفاده كرده بودند. در سال 1995 دولت قانون اجباری استفاده از كلاه ایمنی را به مرحله اجراء درآورد و در همان سال اول، میزان استفاده از كلاه ایمنی بیش از 90 درصد افزایش و صدمات وارده به سر موتورسواران 40 درصد كاهش یافت و تلفات موتورسواران نیز 24 درصد كم شد.

 

محققان در مالزی

از جمله مطالعاتی که در مورد مساله ایمنی و تصادفات موتور سیکلت در این کشور مطرح است، سلسله تحقیقات رادین عمر می باشد و نتایج نشان می دهد که کلاه ایمنی از سر در مقابل صدمات محافظت می کند.

 

---

مشخصات و نحوه انتخاب كلاه ایمنی

تفاوت قدرت و گشتاور چیست؟

سیستم انژکتور  یا EFI چیست؟

آموزش آب بندی موتورسیکلت

تشخیص ایرادها و انواع صداهای اضافی انجین موتورسیکلت

---

منبع: باشگاه موتورسواران ایران، آکادمی موتورسوراری و اتومبیل رانی قهرمانی   نویسنده: حمید حساس

---

ادامه نظرات