یکی از خطراتی که همواره سرنشینان یک موتورسیکلت را هنگام تصادفات رانندگی تهدید می‌کرد، نشت بنزین و عدم قطع جریان آن به سمت سیستم فنی، در نتیجه آتش‌سوزی و انفجار موتورسیکلت است. این معضل که تا سال‌ها امنیت موتورسیکلتهای اسپرت و درو شهری و همچنین خودروهای سواری و سرنشینان را به چالش می‌کشید توسط قطعه‌ای با نام سوئیچ اینرسی مرتفع گشت. امروز در سایت باشگاه موتورسواران ایران می‌خواهیم بیشتر درباره این قطعه بدانیم و اینکه آیا در تمام موتورسیکلتهای تولید امروز به کار می‌رود و اگر نه چرا؟ نکته دیگر اینکه سوئیچ اینرسی انواع مختلف با کیفیت‌های متفاوت ارائه می‌شود یا تمام انواع آن با یک سطح کیفی ارائه می‌شوند؟ لزوم دقت در سلامت آن و به کارگیری‌اش در موتورسیکلت را با بررسی دقیق عملکردش در نظر گرفته و نسبت به آن اطلاع و آگاهی کافی پیدا کنیم. پس در ادامه با من حمید حساس همراه باشید
سوئیچ اینرسی چیست و چه کاربردی دارد؟
در تصادفات رانندگی، به خصوص زمانی که یک موتورسیکلت یا خودرو به صورت واژگون درمی‌آید، خطر نشت بنزین و انفجار و آتش‌سوزی بالا می‌رود. در واقع در برخی تصادفات ممکن است در قسمت‌هایی از کانال سیستم سوخت‌رسانی مشکلاتی ایجاد کرده و به شلنگ‌ها و لوله‌های این سیستم ضربه و آسیب‌هایی وارد کند.
بنزین خارج شده از این نقاط که با فشار به بیرون پرتاب می‌شود در مجاورت گرمای انجین و منیفولد دود، جرقه‌های سیستم برقی یا عواملی دیگر مشتعل شده و انفجار رخ خواهد داد. راه حلی که مهندسان موتورسیکلت سازی سال‌ها پیش برای تامین ایمنی راننده و سرنشین در این مواقع کشف کردند، استفاده از یک سنسور یا سوئیچ برای قطع جریان بنزین در مواقع اضطراری است. این همان قطعه‌ای است که سوئیچ اینرسی یا قطع‌کن جریان بنزین نامیده می‌شود.
سوئیچ یا شاید بتوان گفت کلید اینرسی، یک حسگر یا سنسور نیست و به اشتباه سنسور خوانده می‌شود. این قطعه گاهی ضمن قطع جریان بنزین در زمان تصادف و وارد آمدن ضربات محکم و غیرمعمول به موتورسیکلت، موتور را خاموش می‌کند تا از هرگونه خطر احتمالی پیشگیری کرده باشد. بنابراین شروع فعالیت آن با دریافت ضربات شدید است. احتمالا به دلیل همین دریافت ضربات آن را سنسور اینرسی می‌نامند.
نحوه عملکرد سوئیچ اینرسی
در موتورسیکلتهای انژکتوری، بنزین به کمک پمپ مخصوصش، که یک هدایتگر برقی است از باک به سمت انجین با فشار لازم هدایت می‌شود و به کمک انژکتورها درون محفظه احتراق تزریق می‌گردد. در زمان تصادفات شدید ممکن است در مدار سیستم سوخت رسانی آسیبی وارد شود، در این مواقع پمپ همچنان بنزین را با فشار از باک در مدار به جریان می‌اندازد اما این سوخت جاری، بیش از رسیدن به مقصد با فشار از مدار بیرون می‌ریزد. سوئیچ اینرسی که به شکل یک کلید فشاری دیده می‌شود، طی فرآیند عملکرد خود، ضربات شدید ناشی از تصادف را تشخیص داده و سیستم برق موتورسیکلت را قطع می‌کند. در نتیجه پمپ از کار افتاده موتورسیکلت خاموش می‌شود.
این قطعه دارای دو بخش مجزا که شامل دو کنتاکت می‌شود، است که ارتباط آن‌ها توسط یک گوی آزاد برقرار می‌گردد. این گوی به دلیل وزن مشخص و برخورداری از نقطه ثقل خاص به طور معمول در فاصله دو کنتاکت قرار می‌گیرد و با برقراری ارتباط آن‌ها و پر کردن این فاصله جریان برق را که به سمت پمپ می‌رود حفظ می‌کند. با وارد آمدن ضربه یا تکان غیر معمول، که موثر بر شرایط تعادلی گوی باشد و آن را تحت تاثیر نیروهای بیرونی قرار دهد، این گوی از جای خود حرکت کرده و جریان برق قطع خواهد شد. قطع جریان برق نیز خاموشی پمپ و در نتیجه موتورسیکلت را به دنبال دارد. البته گاهی این قطع برق به صورت مستقیم روی ECU تاثیر داشته و برق آن را در مسیر سیستم برقی موتورسیکلت قطع می‌کند. استفاده از سوئیچ اینرسی بیش از دو دهه در موتورسیکلت سازی قدمت دارد.
محل قرار گیری سوئیچ اینرسی
سوئیچ اینرسی از قطعاتی است که پیچیدگی خاصی نداشته و به همین دلیل تنوعی در نحوه عملکرد و اجزای آن دیده نمی‌شود. تنها به دلیل دقت در ساخت و حساسیت بیشتر و بی‌نقص‌تر توازن وزنی گوی موجود در این کلید، می‌توان برخی از انواع آن را که از سوی موتورسیکلتسازان معتبرتر مورد استفاده قرار می‌گیرد دارای دقت عملکرد بیشتری دانست. (البته در موتورسیکلت های ارزان زیر 60 میلیون تومان در ایران معمولا وجود ندارد) محل قرار گیری این قطعه نیز بسته به حساسیت آن و کیفیت عملکردش که از سوی موتورسیکلتساز تشخیص داده می‌شود، تغییر می‌کند. اما به طور کلی سوئیچ اینرسی را در بخشی از موتورسیکلت نصب می‌کنند که کمترین ارتعاش ممکن به آن وارد شود. چرا که ممکن است در اثر هر تکان غیر معمولی مانند عبور از یک سطح ناهموار فعال شود. مکان‌هایی که این سوئیچ در آن‌ها وصل می‌شود عبارتند از:
- نزدیک به فیلترهوا و زیر یک پوشش پلاستیکی
- زیر باک و نزدیک به انژکتور
- زیر صندلی نزدیک
- در کنار فیوزها
- بغل درب موتورسیکلت زیر درپوش آن
- کنار گلگیر عقب یا بالای گلیر جلو زیر کاسه چراغ
نکته مهم اینکه در اکثر موتورسیکلتهای امروزی به دلیل خطا در تشخیص دقیق ضربات وارده، سنسور اینرسی حذف شده و جای خود را به سنسور ایربگ در موتورسیکلت های مجهز با اربگ را داده است. این سنسور جدید که با دریافت ضربات احتمالی با شاخصه‌های تعریف شده در آن، کیسه‌های هوا را فعال می‌کند، سیستم برق موتورسیکلت و عملکرد پمپ بنزین را نیز قطع می‌نماید. اما در موتورسیکلتهایی که همچنان از این قطعه استفاده می‌شود معمولا آن را انتهای زیر صندلی و چسبیده به دیواره محفظه فیلتر هوا وصل می‌کنند.
البته این محل ثابت نیست. در بعضی از موتورسیکلتها آن را در نزدیکی جعبه فیوز نصب کرده و گاهی نیز روی باک سوار می‌شود. حتی در گذشته این کلید را درون درب بغل سمت راست و نزدیک به محفظه فیلتر هوا پشت پوشش لاستیکی نصب می‌کردند تا در مواقع لازم توسط خود راننده فعال شود. اطلاع از مکان دقیق اینرسی برای غیر فعال کردن آن پس از فعال شدنش لازم است. در واقع گاهی ممکن است در اثر تصادفی نه چندان مهم و شدید و یا وارد آمدن ضربه‌ای محکم، سوئیچ فعال شده و موتورسیکلت خاموش شود. در این مواقع، برای غیر فعال کردن سوئیچ اینرسی باید درپوش قرمز رنگ روی آن را به پایین فشرد تا گوی مجدد در جای خود قرار گرفته و سوئیچ غیر فعال شود. برای پیدا کردن محل قرار گرفتن سوئیچ اینرسی می‌توان از دفترچه راهنمای موتورسیکلت کمک گرفت. البته این محل در موتورسیکلتهای داخلی معمولا وجود ندارد.
نکته دیگر اینکه بهتر است به دلیل نقش حیاتی این قطعه در تامین ایمنی موتورسیکلت سرنشینان، سلامت آن در سرویس‌های دوره‌ای مورد بررسی قرار گیرد و در صورت بروز هرگونه نقص به سرعت تعویض شود. سوئیچ اینرسی به دلیل تنظیمات کارخانه‌ای برای در هر موتورسیکلت متفاوت است و باید از اینرسی مخصوص هر موتورسیکلت در آن استفاده شود.
منبع: باشگاه موتور سواران ایران
سلام من میخوام این سویچ اینرسی موتورم رو از سیستم موتور حذف کنم ایا در کارکرد عادی موتور تاثیر دارد یانه
به هیچ عنوان چنین اقدامی را انجام ندهید با حذف آن با اولین برخود یا شوک به موتور و یا حتی کوچکترین مشکل نقص در مدار برق احتمال خطر جانی برای شما وجود دارد
